BAHARATLARIN FAYDALARI ve Tarihi
by Nazan Saatci ve Dostlari on Monday, September 2012 ·
Baharatın
ilk kullanıldığı yer olarak, Uzak Doğu kabul edilir. Avrupa'da ilk
tanınan baharatlar ise, Hint Karabiberidir. O yıllarda, birşeyin pahalı
olduğunu ifade etmek için, "Karabiber gibi pahalı" denildiği de
kayıtlarda yer almaktadır. Orta çağın sonunda, Avrupa'da baharat
tutkusu, aşırı derecede çoğalmıştı. Şatafatlı ziyafetlerde baharatlı
yemekler yapmak modaydı. Alabildiğine zenginleşmiş olan baharat
tüccarları, Floransa'da bu işi sanat haline getirdiler ve 19. yüzyılın
başında 288 çeşit baharat sattılar. Venedik'in tekelinden kurtulmak için
baharat sağlamaya çalışmak, büyük coğrafi keşiflerin önemli
sebeplerinden biri oldu.
16. ve 17. yüzyıllarda, Portekiz, İspanya, İngiltere, Fransa ve Hollanda gibi sömürgeci ülkeler, baharat ticaretinde sıkı bir yarışa girdiler.İbni Sina'nın bahsettiği, Hindistancevizi ve Meksika vanilyası, 16. yüzyılın başında Avrupa'ya geldi. Atlantik limanlarına büyük miktarda gelen baharatlara, sayısız iyileştirici nitelikler atfediliyordu. 1560 yılına kadar, baharatın fiyatı Lizbon'da sürekli bir artış gösterdi. Bundan sonraki iki yüzyıl boyunca da, baharat sürekli değeri artan bir ürün oldu. Baharat yetiştiren yerlerin artması ve de yemek zevkinin değişmesi, 19. yüzyılın başlarında baharatın ticari önemini biraz olsun azalttı.
Baharat Anadolu'ya Afrika ülkelerinden yine kervanlarla getiriliyordu. Develerle güney illerimize gelen baharatlar, daha sonra oradan diğer illere ve İstanbul'a gönderiliyordu. Baharat çeşitlerinin Uzakdoğu'da da yetiştirilmeye başlamasıyla, buradan denizyoluyla İskenderun'a getirildi.
Hem getirilmesinin zor olması, hem de ekonomik olmaması sebebiyle, zamanla birçok baharat da yurdumuz topraklarında yetiştirilmeye başladı. Fakat, Karabiber, Hindistancevizi gibi, iklim şartlarının müsait olmaması sebebiyle yetiştirilemeyen 5-6 çeşit halihazırda ülkemize başka yerlerden getiriliyor.
Baharatı günümüzde en çok Hintli'ler kullanıyor. Bunun yanısıra, Avrupa ve Amerika'da da baharat kullanımı çok yaygın. Bilhassa italyan ve Fransız mutfaklarında baharatın büyük bir önemi var. Türkiye de, en çok baharat kullanan ülkeler arasında yer alıyor. Özellikle Güneydoğu illerimizde, acı biber tüketimi bir hayli fazla.
‹ Baharatların gruplanması
Baharatlar 7 ana grupta incelenir:1. Köklerinden faydalanılanlar : Kara turp, kırmızı turp gibi.2. Gövdelerinden faydalanılanlar : Zencefil, tarçın gibi.3. Yapraklarından faydalanılanlar : Nane, kekik, merzengüş, maydanoz, defne gibi.4. Soğan yapısında olanlar : Mutfak soğanı, sarmısak gibi.5. Çiçeklerinden faydalanılanlar : Karanfil gibi.6. Meyvelerinden faydalanılanlar : Kimyon, anason, karabiber, kırmızı biber, vanilya gibi.7. Tohumlarından faydalanılanlar : Hardal, küçük Hindistan cevizi gibi.
16. ve 17. yüzyıllarda, Portekiz, İspanya, İngiltere, Fransa ve Hollanda gibi sömürgeci ülkeler, baharat ticaretinde sıkı bir yarışa girdiler.İbni Sina'nın bahsettiği, Hindistancevizi ve Meksika vanilyası, 16. yüzyılın başında Avrupa'ya geldi. Atlantik limanlarına büyük miktarda gelen baharatlara, sayısız iyileştirici nitelikler atfediliyordu. 1560 yılına kadar, baharatın fiyatı Lizbon'da sürekli bir artış gösterdi. Bundan sonraki iki yüzyıl boyunca da, baharat sürekli değeri artan bir ürün oldu. Baharat yetiştiren yerlerin artması ve de yemek zevkinin değişmesi, 19. yüzyılın başlarında baharatın ticari önemini biraz olsun azalttı.
Baharat Anadolu'ya Afrika ülkelerinden yine kervanlarla getiriliyordu. Develerle güney illerimize gelen baharatlar, daha sonra oradan diğer illere ve İstanbul'a gönderiliyordu. Baharat çeşitlerinin Uzakdoğu'da da yetiştirilmeye başlamasıyla, buradan denizyoluyla İskenderun'a getirildi.
Hem getirilmesinin zor olması, hem de ekonomik olmaması sebebiyle, zamanla birçok baharat da yurdumuz topraklarında yetiştirilmeye başladı. Fakat, Karabiber, Hindistancevizi gibi, iklim şartlarının müsait olmaması sebebiyle yetiştirilemeyen 5-6 çeşit halihazırda ülkemize başka yerlerden getiriliyor.
Baharatı günümüzde en çok Hintli'ler kullanıyor. Bunun yanısıra, Avrupa ve Amerika'da da baharat kullanımı çok yaygın. Bilhassa italyan ve Fransız mutfaklarında baharatın büyük bir önemi var. Türkiye de, en çok baharat kullanan ülkeler arasında yer alıyor. Özellikle Güneydoğu illerimizde, acı biber tüketimi bir hayli fazla.
‹ Baharatların gruplanması
Baharatlar 7 ana grupta incelenir:1. Köklerinden faydalanılanlar : Kara turp, kırmızı turp gibi.2. Gövdelerinden faydalanılanlar : Zencefil, tarçın gibi.3. Yapraklarından faydalanılanlar : Nane, kekik, merzengüş, maydanoz, defne gibi.4. Soğan yapısında olanlar : Mutfak soğanı, sarmısak gibi.5. Çiçeklerinden faydalanılanlar : Karanfil gibi.6. Meyvelerinden faydalanılanlar : Kimyon, anason, karabiber, kırmızı biber, vanilya gibi.7. Tohumlarından faydalanılanlar : Hardal, küçük Hindistan cevizi gibi.
No comments:
Post a Comment